حجت الاسلام و المسلمین سید صمصام الدین قوامی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، ضمن تسلیت شهادت مولی الموحدین امیرالمومنین علی (ع) ابراز داشت: بحث مدیریت اسلامی یک الگوی عملی دارد و صرفا یک تئوری نظری نیست که امری پرداخته شده در خارج محسوب شود.

* نگاهی به 4 مقطع مدیریتی زندگانی امام علی (ع)

وی با اشاره به این که در دوران زندگانی امام علی (ع) در مجموع 4 مقطع مدیریتی را شاهد هستیم، گفت: 5 سالی که حضرت در کوفه فرصت حکومت پیدا کردند نمادی از مدیریت اسلامی بود، هر چند که ایشان در مدت 25 سال خانه نشینی نیز نوع دیگری از مدیریت اسلامی را در جامعه اعمال نمودند.

این استاد حوزه همچنین افزود: آن 10 سالی که امیرالمومنین (ع) در زمان پیامبر اکرم (ص) در مدینه بودند و برای مکتب اسلام و برقراری حکومت اسلامی زیر نظر رسول خدا(ص) مرد شماره 2 حکومت اسلامی بودند نیز الگویی از یک مدیر اسلامی را در این بخش ارایه دادند.

وی اضافه کرد: ایشان در این ایام فرمانده نظامی سپاه اسلام و به نوعی رییس کابینه پیامبر (ص) بودند و وظایفشان را به خوبی انجام دادند و حتی در 13 سال دوران مکه نیز زیر نظر پیامبر(ص) به عنوان یک سرباز مطیع و یار وفادار نقش آفرینی کردند و توانست یار پیامبر(ص) در گذر از بحران این سال های پر رنج که عامل پیدایش مدینه فاضله هم شد، باشند.

حجت الاسلام و المسلمین قوامی همچنین یادآور شد: با این حال آنچه مهم است، همین 5 سال خلافت ظاهری حضرت است که در کوفه و خارج از مدینه و جدای از سرزمین آبا و اجدادی ، توانستند یک مدیریت نمونه و مجسم را ارایه دهند.

* مصداقی از مدیریت الهی و جهان شمول

مدیر مسئول فصلنامه علمی - پژوهشی مدیریت در اسلام ادامه داد: در واقع مدیریت پیامبر (ص) و امام علی (ع)، دو مصداق از مدیریت الهی و رحمانی است که دارای ویژگی های جهان شمولی و فرا زمانی می باشد.

وی افزود: البته اقتضائات زمانی مربوط به هر کدام متفاوت است؛ به گونه ای که در زمان امیرالمومنین(ع) نفاق شکل جدیدی داشتند.

* نهج البلاغه؛ سند ماندگار مدیریت علوی

وی با اشاره به این که خطبه های نهج البلاغه امیرالمومنین (ع) سند ماندگاری است که مدیریت ایشان را در نظر و عمل نشان می دهد، اظهار داشت:  خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی ، هرکسی که می‌خواست از مدیریت اسلامی حرفی بزند، سند بالادستی اش را نهج البلاغه قرار داده است؛ البته اخیرا شاهد هستیم که گرایشات فقهی و قرآنی به مساله مدیریت نیز بیشتر شده ،  اما در هر صورت در این باره ، گرایش به نهج البلاغه همواره خاص و ویژه بوده است.

رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی ادامه داد: همچنین عهدنامه مالک اشتر، منشوری از مدیریت اسلامی است که ما آن را در مجموعه پرتو ولایت با همکاری رادیو معارف در قالب 16 دی وی دی منتشر و ارایه کردیم که برخی نهادها از جمله استانداری قم از این کار حمایت کردند و قرار بر این شد که از همین اثر از کارکنان خود مسابقه برگزار کرده و امتحان بگیرند؛ حتی معاون وقت رییس جمهور نیز بر همین برنامه در مقیاس مدیران کشوری تاکید داشت.

* لزوم آشنایی کارگزاران جامعه با شاخصه های مدیریت علوی

وی همچنین با تاکید بر این که کارکنان و کارگزاران ما باید با شاخصه های مدیریت علوی آشنا شوند، خاطرنشان کرد: وقتی در سازمان ملل متحد، عهد نامه مالک اشتر ثبت شده و دنیا به آن توجه دارد، به طریق اولی ما در داخل کشور باید به آن ملتزم باشیم.

وی افزود: امروز مصر بیدار شده از آن جاکه می گویند مالک اشتر فرستاده امام علی (ع) برای حکومت مصر بوده، لذا آن ها این سند ماندگار را از آن خود می دانند و می خواهند که محتوای آن در کشورشان پیاده شود.

حجت الاسلام و المسلمین قوامی با بیان این که طبعا در آینده، الگوی مدیریت علوی مدعیان بیشتری هم خواهد داشت، گفت: حدود ده سال پیش در اصفهان ، گروهی درباره مدیریت علوی دست به پژوهش زده و آن را به ملاک ها و معیارهای کمّی تبدیل کردند و در همین استان، تحقیق میدانی انجام دادند تا ببینند آیا در اصفهان این ملاک های علوی پیاده می شود یا نه، ظاهرا به این نتیجه رسیده بودند که بین 50 تا 60 درصد اعمال می شود.

* قاطعیت امیرالمومنین (ع) در امور نظارتی

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که یک مدیر دارای 4 وظیفه اصلی سازماندهی،  برنامه ریزی ، نظارت و هماهنگی است، اظهار داشت: یکی از وظایف اساسی مدیر، مربوط به بخش نظارت است که در این باره نظارت فوق العاده امیرالمومنین (ع) مبتنی بر عدالت و قاطعیت در جامعه اسلامی برای همه مسئولان و مدیران ، یک الگوی تمام عیار است.

این استاد حوزوه همچنین گفت: با وجود آن که امام علی (ع) در زمان حکومت خود، در پهنه خاورمیانه حاکمیت داشتند و بیت المال گسترده مسلمین در اختیار ایشان بوده اما با این حال یک نظارت قوی و منسجم اعمال کردند و حال آن که در آن زمان همچون امروز خبری از دولت الکترونیک و امکانات بسیار ارتباطی و نظارتی نبوده است.

* برخورد سرسختانه امام علی (ع) با مفسدان اقتصادی

وی در قسمت دیگری از سخنان خود با اشاره به قاطعیت حضرت (ع) در برخورد با مفاسد به ویژه مفاسد اقتصادی، تصریح کرد: آن حضرت با هر کسی که در اقتصاد و بیت المال مردم خیانت می کرد بسیار قاطعانه برخورد می کردند و حتی معتقد بودند که در نماز جمعه و سطح جامعه باید آرم شرم و ننگ بر مفسدان زده شود تا آبرویشان برود.

حجت الاسلام و المسلمین قوامی ، قاطعیت امیرالمومنین (ع) در برخورد با مفاسد اقتصادی را الگویی فراروی مسئولان ما عنوان کرد و افزود: از آن جا که مفسده اقتصادی ، مفاسد اجتماعی، سیاسی و... را در جامعه به دنبال دارد  و اعتدال جامعه را به هم می زند، لذا از منظر آموزه های مکتب علوی ، برخورد با آن ها بسیار جدی است؛ لذا حضرت به هیچ وجه در این باره کوتاه نمی آمدند و ما می بینیم که در این باره شدید ترین تعابیر را به کار می بردند.

* چین کمونیست آن گونه است و ما...!

وی خاطرنشان کرد: شما ببینید کشوری مثل چین که کمونیست است و امروز هم در المپیک و هم در عرصه های اقتصادی و سیاسی پیشرفت کرده ، در برخورد با مفسدان اقتصادی سریعا برخورد جدی می‌کند و حتی آن ها را اعدام می‌کند، ولی ما بعضا در این باره ملاحظاتی را در نظر می گیریم که این ها باعث می شود، کام مردم از حکومت علوی شیرین نشود.

وی تاکید کرد: به اعتقاد مولای متقیان علی (ع) در برخورد با مفاسد اقتصادی باید سریع وارد عمل شد و لذا حضرت خود به بازار مسلمین می آمده و همان جا به متخلفین شلاق می زده و برخورد قاطعانه می داشته اند.

* امام علی (ع) به سراغ دانه درشت ها می رفت

رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی همچنین بیان داشت: نکته جالب و درس آموز دیگر از سیره علوی آن است که هر گاه فسادی بروز می کرد، حضرت به سراغ عاملان اصلی فساد می رفت و نه دانه ریز ها؛ کاری که الان در چین کمونیست انجام می شود و آن ها در این باره نتیجه لازم را با وجود جمعیت 5/1 میلیاردی گرفته اند.

وی افزود: امیرالمومنین (ع) در مفاسد اداری نیز وارد می شده و افراد ناسالم را سریعا از دستگاه اداری اخراج می کرده و یا مجازات نمودند.

* توصیه های مولای متقیان به مدیران جامعه اسلامی

حجت الاسلام و المسلمین قوامی گفت: از جمله توصیه ها و دستورات مهم حضرت امیر(ع) به کارگزاران خویش این بوده که یک مدیر باید اخلاق خوب با مردم داشته و بر هوای نفسش کاملا احاطه و کنترل داشته و از سویی همواره در دسترس مردم باشد.

* پاسخ به یک شبهه تاریخی

وی در قسمت دیگری از صحبت های خود با اشاره به طرح یک شبهه غرض ورزانه، اظهار داشت: در زمان ما برخی مدعی می شوند که مدیریت معاویه در شام قوی تر از امام علی (ع) بوده، چراکه حضرت در مدت کوتاه حکومت خود به ظاهر به خواسته ها و منویاتش نرسیده و تازه دشمن تراشی هم کرده و در نهایت به شهادت رسیده است و حال آن که معاویه با سیاست ورزی خاص خود همه جریان های مخالفش را مدیریت کرده و توانسته مدت طولانی حکومت کند!

* دنیا به مدیریت علوی افتخار می کند

این کارشناس مباحث مدیریت اسلامی خاطرنشان کرد: واقعیت آن است که آنچه در تاریخ مانده این است که مدیریت معاویه ، یک مدیریت شیطانی بوده و حال آن که امروز گوشه هایی از مدیریت علوی به عنوان یک سند بین المللی درآمده و دنیا به آن افتخار می کند.

وی اضافه کرد: در واقع معاویه در دوران حکومت دغل کارانه خود همه موازین الهی را زیر پا گذاشت برای این که در راستای پایداری حکومتش به اهداف شوم خود دست یابد.

حجت الاسلام و المسلمین قوامی ادامه داد: مهم آن است که آنچه در حال حاضر به عنوان الگو و ملاک برتر است، همانا مدیریت علوی است و این نشان از موفقیت حضرت در ارایه ملاک‌هایی ماندگار است که ایشان در راه این آرمان ها و اهداف مقدس و برقراری حاکمیت و مدیریت ناب اسلامی، جان عزیز خویش را فدای اسلام و قرآن کرد.

* ضرورت ارایه مدل حکومت علوی به دنیا

وی افزود: مدیران ما باید از امیرالمومنین (ع) یاد بگیرند که 24 ساعته مخلصانه برای خدا کار کنند و فکر پیروزی های ظاهری و عناوین زودگذر دنیوی نباشد .

رییس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی در خاتمه سخنان خود با تاکید بر لزوم بازکاوی و بازیابی مدل حکومت علوی و ارایه آن به مردم دنیا گفت: حضرت علی (ع) با خون خود در محراب شهادت، موفق به تثبیت مدل جاویدانی از حکومت اسلامی شدند که امروز مایه افتخار همه ماست.

گفتگو: سید محمدمهدی موسوی